Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε η νέα έκδοση του οδηγού της EUROPEN⁽²⁾. Ο Οδηγός αποτελεί ένα πολύτιμο βοήθημα για όσους θέλουν να έχουν μια έγκυρη και ολοκληρωμένη εικόνα για την περιβαλλοντική νομοθεσία που σχετίζεται με τη συσκευασία.

Ο ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ. ενημερώνει συστηματικά τα μέλη του και την ελληνική κοινωνία για κάθε νέα Ευρωπαϊκή νομοθετική πράξη που σχετίζεται τόσο με τη διαχείριση των αποβλήτων της συσκευασίας, όσο και με τις διεργασίες για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των συσκευασμένων προϊόντων. Με τον Οδηγό όμως όλα τα σχετικά κείμενα βρίσκονται συγκεντρωμένα κάτω από την ίδια στέγη.

Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση, και σταχυολόγηση των τελευταίων εξελίξεων που είναι ενσωματωμένες στον Οδηγό.

Α. Η Οδηγία 94/62/ΕΚ

Η γνωστή μας Οδηγία 94/62 ΕΚ ⁽³⁾ έχει ήδη τροποποιηθεί με την Οδηγία 2004/12/ΕΚ⁽⁴⁾, με βάση την εμπειρία της πρώτης δεκαετούς εφαρμογής της . Οι τροποποιήσεις που προβλέπει η νέα Οδηγία περιγράφονται και σχολιάζονται συστηματικά κατ' άρθρο στον Οδηγό της EUROPEN και δεν θα ήταν σκόπιμο να τις επαναλάβω σ' αυτό το σύντομο σημείωμα. Θα ήθελα όμως να επισημάνω τρία ενδιαφέροντα σημεία που έχουν ενσωματωθεί στη νέα Οδηγία:

1. «Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν, όπου ενδείκνυται, την ανάκτηση ενέργειας, όπου είναι προτιμότερη από την ανακύκλωση υλικών για περιβαλλοντικούς λόγους και λόγους κόστους-ωφελείας». Δηλαδή η αποτέφρωση των απορριμμάτων µε ανάκτηση ενέργειας θεωρείται, με ορισμένες προϋποθέσεις, αντίστοιχη με την ανάκτηση των υλικών.
2. «Απαιτούνται µέτρα για τον περιορισµό της περιβαλλοντικής επίπτωσης της συσκευασίας χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι θεμελιώδεις λειτουργίες της». Δηλαδή στην προσπάθειά μας για τον περιορισμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης να μην ξεχνάμε ότι η συσκευασία πρέπει να διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά που προστατεύουν το προϊόν και τον καταναλωτή.
3. Στο παράρτημα Ι της 2004/4 υπάρχει ένας ενδεικτικός κατάλογος χαρακτηρισμού υλικών ως «συσκευασίες» ή «μη συσκευασίες» .

Β. Πρότυπα CEN⁽⁵⁾

Τα Πρότυπα CEN 13427, 13428,13429,13430,13431,13432 τα έχει παρουσιάσει ο ΣΥΒΙΠΥΣ σε επανειλημμένες εκδηλώσεις που οργάνωσε από το 2008 μέχρι σήμερα. Είναι τα πρότυπα που καθορίζουν τις προϋποθέσεις περιβαλλοντικών λειτουργιών στις οποίες αναφέρεται η Οδηγία 94/62 ΕΚ. Ο Οδηγός της EUROPEN περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο κεφάλαιο στο οποίο περιγράφονται τα πρότυπα αυτά που καθορίζουν τις ειδικές απαιτήσεις που αφορούν την ανακτήσιμη φύση συσκευασιών: ανακτήσιμες υπό μορφή ανακύκλωσης υλικών, ανακτήσιμες υπό μορφή ανάκτησης ενέργειας, ανακτήσιμες υπό μορφή λιπασματοποίησης, βιοαποικοδομήσιμες συσκευασίες.

Η Οδηγία 94/62 είχε θέσει ως προϋπόθεση τη δημιουργία αυτών των προτύπων που ανατέθηκε στο CEN.

Γ. Άλλα θέματα συσκευασίας

Ο Οδηγός αφιερώνει ένα μικρό κεφάλαιο σε θέματα που δεν σχετίζονται άμεσα με το κύριο θέμα του που είναι η συσκευασία και το περιβάλλον. Είναι οι Κανονισμοί καθορισμού των μεγεθών των συσκευασιών (2007/45)⁽⁶⁾, και των υλικών που πρόκειται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα (1935/2004)⁽⁷⁾. Όπως είναι φυσικό η παρουσίαση εδώ είναι ελλειπτική και στοιχειώδης.

Θα πρέπει να θυμίσω ότι ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) έχει αναθέσει στον ΣΥΒΙΠΥΣ τη δημιουργία του «Οδηγού ορθής πρακτικής για υλικά που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα». Η δημιουργία εθνικών οδηγών είναι υποχρέωση που απορρέει από τον Κανονισμό (1935/2004). Το πρώτο σχέδιο του Οδηγού προβλέπεται να αναρτηθεί σύντομα στις ιστοσελίδες του ΕΦΕΤ και του ΣΥΒΙΠΥΣ.

Δ. Οριζόντια μέτρα που σχετίζονται με τη συσκευασία

Ο Οδηγός αφιερώνει ένα κεφάλαιο σε μέτρα σχετικά με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων γενικώς, που σχετίζονται με τη συσκευασία αλλά όχι μόνο. Είναι σύντομο αλλά πολύ καλά τεκμηριωμένο. Κεντρική θέση εδώ έχει φυσικά η Οδηγία-Πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ(8), στην οποία έχω αναφερθεί αρκετές φορές.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στην ΕΕ προωθείται, από μια ομάδα κρατών με επικεφαλής τη Γερμανία, η ιδέα την ενοποίησης της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων μέσα στην οποία θα περιλαμβάνονται και τα απόβλητα συσκευασίας.

Ε. Εθνικές νομοθεσίες

Ο Οδηγός αφιερώνει 45 σελίδες στην παρουσίαση των δράσεων που έχουν αναπτύξει οι χώρες-μέλη για την υλοποίηση των Κοινοτικών Οδηγιών. Στο κεφάλαιο για την Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται η πρόσφατη αλλαγή του ακρωνύμου του «Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων» από ΕΟΕΔΣΑΠ σε ΕΟΑΝ.

Θα ήθελα τελειώνοντας να αναφερθώ στους Ελληνικούς νόμους που αντιστοιχούν στις Κοινοτικές Οδηγίες: Ο Νόμος 2939/2001 αντιστοιχεί στην Οδηγία 94/62 και ο Νόμος 4042/2012 αντιστοιχεί στην Οδηγία 2008/98. Δεν έχω υπόψη μου το πότε θα μεταγραφή σε Ελληνικό νόμο η Οδηγία 2004/12. Εντωμεταξύ στην ΕΕ προχωράει η νέα προβλεπόμενη αναθεώρηση των Οδηγιών 94/62 και 2004/12.

(1) The European Organization for Packaging and the Environment (www.europen.be)
(2) European and National Legislation on Packaging and the Environment, May 2012.
(3) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:1994L0062:20090420:EL:PDF
(4) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:047:0026:0031:EL:PDF
(5) European Committee for Standardization (http://www.cen.eu/cen/pages/default.aspx)
(6) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:247:0017:0020:el:PDF
(7) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:338:0004:0004:EL:PDF
(8) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:312:0003:01:el:HTML